Wiek XIX w dziejach Polaków to nie tylko czas desperackich prób wybicia się na niepodległość i odzyskania własnego państwa, ale także nieustanna praca na rzecz zachowania narodu i jego rozwoju. Wielu zdawało sobie sprawę, że istnieje gorszy scenariusz niż utrata państwowości. W obliczu możliwości upośledzania społecznego i kulturalnego w ramach obcych organizmów państwowych pojawiała się groźba utraty własnej tożsamości. Równolegle do nurtu irredenty, walczącego o odzyskanie podmiotowości Polski na arenie międzynarodowej, działał nurt ugody usiłujący budować narodową podmiotowość w granicach zaborczych monarchii.